Zaćmienie Słońca - kilka faktów

Zaćmienie Słońca jest jedną z najpiękniejszych i najbardziej emocjonujących niezwykłości, jakie może nam zafundować Natura.

W zamierzchłych czasach zaćmienia wpływały na bieg historii, a także stawały się narzędziem manipulacji całymi pokoleniami.
Dzięki obserwacji zaćmień Słońca dokonano wielu ważnych odkryć naukowych – przykładem może być całkowite zaćmienie z 1919 roku obserwowane w Afryce Południowej przez Artura Eddingtona. Zjawisko to pozwoliło wtedy na potwierdzenie tezy postawionej przez Alberta Einsteina w ogólnej teorii względności o zakrzywianiu fali świetlnej przez obiekt o bardzo dużej masie (w tym wypadku Słońce).

Współcześnie już znamy i rozumiemy mechanizm powstawania zjawiska zaćmienia, potrafimy precyzyjnie określać czas i miejsce jego wystąpienia oraz długość trwania.
Ma ono charakter geometryczny i polega na ułożeniu się w jednej linii trzech ciał niebieskich: Ziemi, Księżyca i Słońca.
Występuje jednakże dzięki cudownemu wręcz zbiegowi okoliczności. Księżyc jest 400 razy mniejszy od Słońca, ale znajduje się 400 razy bliżej niż nasza gwiazda dzienna. Wynikiem tej koincydencji są prawie identyczne rozmiary tarcz obu obiektów na ziemskim niebie, które po współśrodkowym „złożeniu” ukazują nam efekt całkowitego zaćmienia Słońca.

Gdy tarcza Księżyca jest niewiele mniejsza od dysku Słońca, nie jest ono całkowicie zasłonięte; na zewnątrz Księżyca widoczna jest tarcza słoneczna w postaci obrączki. Ten rodzaj zaćmień nazywamy obrączkowymi (pierścieniowymi). Powyższe zróżnicowanie typów zaćmień to efekt zmiennej odległości Księżyca od Ziemi. Obserwujemy jeszcze trzeci główny typ zaćmienia – zaćmienie częściowe. Następuje ono wtedy, gdy Ziemia w swoim ruchu wokół Słońca nie przedostaje się bezpośrednio w strefę cienia Księżyca, a jedynie przebywa
w obszarze jego półcienia.

Zaćmienie Słońca, mimo „odarcia” z tajemnicy, stanowi nadal interesujący cel obserwacji, szczególnie dla miłośników astronomii. Obserwatoria astronomiczne ośrodków naukowych
i agencji rządowych dysponują często urządzeniami optycznymi pozwalającymi na symulowanie zaćmienia w każdy słoneczny dzień, amatorom pozostaje jedynie oczekiwanie na naturalne widowisko. Miłośnicy nieba i zjawisk na nim występujących mają szerokie pole do popisu podczas występowania zjawisk zaćmieniowych, gdyż wiele dobrze zaplanowanych oraz wykonanych obserwacji może mieć znaczną wartość naukową, uzupełniającą osiągnięcia astronomów zawodowych. Nie bez znaczenia pozostaje fakt, że naukowcy, realizując zadania ośrodków, w których są zatrudnieni, często nie mogą pozwolić sobie na dodatkowe zajęcia, choćby z braku czasu. Z pomocą przychodzą tutaj amatorzy wykonujący obserwacje
i badania, których rezultaty mogą stać się przydatne zawodowcom. To częste zdarzenie
w wielu dziedzinach nauki i wiedzy.